Regelmatig spreken wij filatelisten die eigenlijk op zoek zijn naar iets nieuws, over iets anders. Een nieuw verzamelgebied, de volharding en passie om een verzameling vanaf niets op te bouwen, het weer iets kunnen vinden voor je verzameling, het specialiseren op één onderwerp, een bestaande verzameling meer diepgang geven. Niet zelden wordt ons om advies of een mening gevraagd. Een leuk, nieuw verzamelgebied, waarin zeer veel avontuur zit, je niet gauw “compleet” bent, met vele mogelijkheden om de diepte in te gaan, en… dat ook nog heel betaalbaar is. En daarvan biedt onze hobby eindeloos veel mogelijkheden.

Ons oog valt, eigenlijk vrij willekeurig, op een van de mooiste en meest veelzijdige Nederlandse postzegelemissies. De langlopende emissie Koningin Wilhelmina in medaillon uit 1899-1921, beter bekend als de emissie Bontkraag. Prachtige zegels met talrijke verzamelmogelijkheden, en dat feitelijk voor relatief weinig geld. Aanbod is er, maar geen grote vraag. En daarom een geweldige kans om een bijzondere verzameling op te bouwen, ook met beperkte financiële middelen.

Onderstaand hebben wij een soort checklist van studie-onderwerpen en verzamelmogelijkheden op een rijtje gezet, zonder volledig te willen of kunnen zijn. Als u deze emissie van meet af aan zo goed mogelijk wilt gaan verzamelen, adviseren wij u vooral de bestaande literatuur aan te schaffen en te bestuderen. Het is een feit dat de verzamelvreugde toeneemt naarmate u meer van uw onderwerp af weet. U wordt gewezen opzaken waaraan u nooit zou denken, of op extra ideeën gebracht. Bovendien geldt ook in de filatelie het adagium: kennis is macht. Ook weet u dankzij uw kennis wat zeldzaam is en wat niet, en waar u op moet letten. Tevens is het raadzaam om tentoonstellingen te bezoeken. Kijk eens hoe een exposant de zaken aanpakt.

Ten slotte citeren wij graag een uitspraak van mevrouw Steiner-Spork,in het interview dat gepubliceerd is in “Filatelie” van maart 2003: Door je te beperken tot een scherp afgebakend gebied ga je het materiaal vanzelf beter bestuderen en dat geeft extra voldoening bij het opbouwen van een collectie. Als je constant kritisch blijft en beschikt over de nodige tijd en volharding, dan kan het beoefenen van de filatelie een waardevolle vorm van zelfontplooiing zijn.

Literatuuronderzoek

A. Alle filatelistische publicaties

Denkbare onderverdelingen:
I. In binnenlandse (vak)bladen / periodieken
II. In buitenlandse (vak)bladen / periodieken
III. Boeken (Nederlandstalig, buitenlands)
IV. Veilingcatalogi, eventueel met opbrengstprijzen
V. Tentoonstellingscatalogi (waaronder ook beschrijvingen van collecties)
VI. Postzegelcatalogus (Speciale catalogus van de N.V.P.H.)
VII. Postwaardestukkencatalogus (A.W. Ten Geuzendam)
VIII. Avezaat-Okker Catalogus (voor vroegst bekende data)

Welke (vak)bladen (coderingen, bv. NMPh)
I. Oorspronkelijke publicaties
II. Samenvattingen / overzichtsartikelen

Gerubriceerd naar bv.

• De postzegels zelf
• Drukprocédé
• Papier, drukinkt, gom
• Kleuren, kleurverschillen
• Tandingen
• De Kroningsgulden
• Het platen (bv. Van de Kroningsgulden)
• Ongetande uitgifte, doorstoken zegels
• Hoge waarden
• Tête-bêche
• Overdrukt als hulpuitgifte en opruimingsuitgifte
• Ontwerpers
• Drukker
• Proeven
• Variëteiten
• Plaatfouten
• Nieuwe emissies als “Wijde arcering”
• Overdrukken van Ned.- Indië, Curaçao, Suriname
• Postzegelboekjes
• Velrandbijzonderheden
• Afstempelingen, o.a. Naar type
• Posthistorie
• Armenwet
• Postpakket-verrekenzegels
• Tarieven, waarom de verschillende frankeerwaarden zijn uitgegeven
• Verschijningsdata
• Geldigheidsduur
• Postwaardestukken
• Opdruk en gebruik als portzegels
• Oplagen, verkochte aantallen
• Vervalsingen
• Overzichtsartikelen
• Polemieken, discussies

B. Officiële documenten (of kopieën daarvan)

Denkbare onderverdelingen:
I. Bronnenonderzoek
II. Ontstaansgeschiedenis postzegels en postwaardestukken

Gerubriceerd naar bv.
• Staatsbladen, koninklijke besluiten, staatscouranten, wetten
• Postbesluiten, jaarverslagen, postgidsen, circulaires, geschiedeniskaarten
• Missives van / tussen opdrachtgever, ontwerpers, drukker

Onderzoek naar postzegels en / of postwaardestukken

Gerubriceerd naar bv.

• Welke proeven zijn er?
• Op welke data zijn welke frankeerwaarden verschenen?
• Waarom zijn welke waarden overdrukt voor hulpuitgiften, opruimingsuitgiften, portzegels?
• Waarom zijn welke waarden overdrukt voor de koloniën?
• Waarom zijn er ongetande zegels verschenen, waarom doorstoken, waarom de ”Wijde arcering”?
• Welke velrandbijzonderheden zijn er?
• Waarom zijn sommige waarden in verschillende tandingen verschenen?
• Kleuren
  Welke kleuren zijn kenmerkend voor welke waarden en welke oplagen?
  Hoe weten wij dat wij allemaal hetzelfde zien en verstaan onder een bepaalde kleur?
  (Denk eens aan de Michel kleurengids)
  Hoe zijn verkleuringen herkenbaar?
  Welke verven zijn door de drukker wanneer en voor welke oplagen gebruikt?
• Welke postwaardestukken zijn er wanneer en waarom verschenen?

Posthistorie

A. Stempels

• Alle soorten stempels die op deze zegels kunnen worden aangetroffen. Dat kan voor Nederland als ook voor de koloniale zegels zijn
• Vroegste en laatste data van gebruik

B. Poststukken

• Enkelfrankeringen
• Dubbelfrankeringen, mengfrankeringen
• Combinatiefrankeringen met andere waarden van dezelfde emissie
• Combinatiefrankeringen met andere emissies
• Bestemmingen
• Typen poststukken, zoals brieven, drukwerken, monsters, documenten, postpakketten, postbuskaarten
• Bijzondere diensten, zoals aangetekend, expresse, aangegeven waarde, busrecht
• Postwaardestukken
• Oorlogspost
• Wat is filatelistisch maakwerk en wat niet? Hoe kun je het onderscheid maken?
  Welke namen van geadresseerden en afzenders waren destijds bekende filatelisten?

C. Tarieven

• Overzicht met data, soorten zendingen, gewicht, buitenland
• Luchtpost
• Bepalingen
• Naar welke landen zijn welke zendingen mogelijk tegen welke tarieven (U.P.U. Lidstaten)
• Ontoereikend: wat waren de voorschriften?
• Bijzondere diensten: wat waren de rechten?
• Portvrijdom voor wie en met ingang van wanneer?
• Port, postpakket-verrekenzegels, Armenwet

Verzamelmogelijkheden

• Losse zegels: gebruikt, ongebruikt, postfris, gebruikte en / of ongebruikte blokken van 4
• Velrandbijzonderheden
• Kleurvariëteiten
• Alle tandingvariëteiten
• Alle bijzonderheden
• Proeven
• Zegels met opdrukken
• Armenwet
• Postzegelboekjes
• Plaatfouten
• Poststukken
• Poststukken met (juiste!) enkelfrankeringen
• Postwaardestukken
• De zegels die in Ned.- Indië, Curaçao en Suriname zijn gebruikt, los en / of op poststuk
• Afstempelingen op losse zegels en / of poststukken, bv. Kleinrond
• Zie ook mogelijkheden uit de opsomming onder Literatuur